De meeste markten van bakkerijgrondstoffen hebben een roerige periode achter de rug na de coronacrisis en het begin van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. De marktspecialisten van Foodbusiness.nl, het platform van marktinformatie en data in agrarische grondstoffen en energie, zetten de ontwikkelingen in hoofdlijnen op een rij.
We weten onderhand wel dat door de oorlog in Oekraïne de prijzen de pan uit zijn gerezen, hoor ik u bijna verzuchten”, steekt Jurphaas Lugtenburg, marktspecialist granen bij Foodbusiness.nl, van wal. “Hoewel de tarwemarkt inmiddels ruimschoots over het hoogtepunt heen is, blijft de markt in beweging. Dat brengt veel onzekerheid met zich mee. Zeker in de bakkerijsector waar de grondstoffen met het personeel tot één van de grootste kostenposten behoren.”
Kwaliteit is actueel
“Als we naar de huidige thema’s op de granenmarkt kijken, dan springen er een aantal zaken uit. In Europa is dat ontegenzeggelijk de kwaliteit van de tarwe. In grote delen van Europa verliep het voorjaar koel en nat. Daarna volgde een droge warme voorzomer en leek de tarwe er heel goed op te staan. Vlak voor de tarweoogst in Europa echt begon (half juli) sloeg het weer echter om. De neerslaghoeveelheden vielen over het algemeen nog wel mee. Het grote probleem was dat er nauwelijks periodes waren met een aantal aaneengesloten droge dagen. Rijpe tarwe heeft een paar dagen nodig voordat het kan worden geoogst. Als tarwe te lang op het veld blijft staan, knikt de plant en komt de aar op de grond te liggen. Blijft het dan ook nog eens nat, dan gaan de zaadjes kiemen. Gekiemde tarwe laat de voerindustrie links liggen, laat staan dat je er meel van kan maken. De beperkte beschikbaarheid van baktarwe is dan ook een van de redenen dat maalderijen in de nazomer behoorlijk premies rekenen ten opzichte van de Parijse termijnmarkt Matif.”
Onderdeel van een goed risicomanagement is dan ook spreiden
Lugtenburg geeft aan dat de tarweprijs doorgaans in augustus en september op het laagste punt in een seizoen zit. “Telers en coöperaties bieden namelijk kort na de oogst de meeste tarwe aan. Deels omdat er bijvoorbeeld geen opslag is voor de volledige oogst, maar ook om cash te krijgen voor de nieuwe teeltcyclus. Als dit seizoen het gebruikelijke patroon volgt, kunnen we dus het voorlopig laagste punt in de markt hebben gevonden. Daar komt nog bij dat de geprognotiseerde wereldwijde eindvoorraad naar het laagste niveau in acht jaar is gezakt. Dat kan voor telers een stimulans zijn meer tarwe te zaaien deze herfst, maar een groter areaal komt doorgaans pas later richting het voorjaar tot uiting op de markt.”
Krimp stuwt boterprijzen
“Zelden waren de prijsbewegingen op de boter- en roommarkt zo groot als in de afgelopen jaren”, vertelt Wouter Baan, marktspecialist zuivel bij Foodbusiness.nl. “Telkens waren er incidenten die de markt in beroering brachten. Eerst een prijscrash toen de coronacrisis uitbrak. Later stegen de zuivelprijzen mee met de gekte op de grondstoffenmarkt. Ondertussen is de boterprijs weer afgekoeld. Wel ligt het langjarig gemiddelde hoger.”
Nu rijst de vraag: wat brengt de toekomst? Om die vraag te beantwoorden, bieden de fundamentals in de markt houvast (zie het kader Hoe gaan marktanalisten te werk?). Baan: “Allereerst is de melkproductie leidend. De verwachting is dat de melkproductie in prijsbepalende landen structureel terugloopt. Neem Nederland, waar de krimp van de veestapel hoog op de politieke agenda staat. In andere Europese landen speelt die discussie ook. Ook botergigant Nieuw-Zeeland loopt tegen haar milieugrenzen aan. Enkel Polen denkt nog aan groei.”
De vraagzijde van de markt is minder voorspelbaar, ziet Baan. “Vegan is in opkomst, maar blijft qua aandeel waarschijnlijk gering. Los van de economische tendensen is de vraag naar melkvet gestegen. Boter is een geliefd ingrediënt geworden, mede door de hetze tegen palmolie. Een groeiende vraag en opdrogend aanbod geeft hogere prijzen, een trend die al zichtbaar is. Voor de coronacrisis was de langjarige groothandelsprijs krap ¤4 per kilo. Vanaf 2021 is dat ruim ¤5 geworden.”
“Zelden waren de prijsbewegingen op de boter- en roommarkt zo groot als in de afgelopen jaren”, vertelt Wouter Baan, marktspecialist zuivel bij Foodbusiness.nl. “Telkens waren er incidenten die de markt in beroering brachten. Eerst een prijscrash toen de coronacrisis uitbrak. Later stegen de zuivelprijzen mee met de gekte op de grondstoffenmarkt. Ondertussen is de boterprijs weer afgekoeld. Wel ligt het langjarig gemiddelde hoger.”
Nu rijst de vraag: wat brengt de toekomst? Om die vraag te beantwoorden, bieden de fundamentals in de markt houvast (zie het kader Hoe gaan marktanalisten te werk?). Baan: “Allereerst is de melkproductie leidend. De verwachting is dat de melkproductie in prijsbepalende landen structureel terugloopt. Neem Nederland, waar de krimp van de veestapel hoog op de politieke agenda staat. In andere Europese landen speelt die discussie ook. Ook botergigant Nieuw-Zeeland loopt tegen haar milieugrenzen aan. Enkel Polen denkt nog aan groei.”
De vraagzijde van de markt is minder voorspelbaar, ziet Baan. “Vegan is in opkomst, maar blijft qua aandeel waarschijnlijk gering. Los van de economische tendensen is de vraag naar melkvet gestegen. Boter is een geliefd ingrediënt geworden, mede door de hetze tegen palmolie. Een groeiende vraag en opdrogend aanbod geeft hogere prijzen, een trend die al zichtbaar is. Voor de coronacrisis was de langjarige groothandelsprijs krap ¤4 per kilo. Vanaf 2021 is dat ruim ¤5 geworden.”
Zwarte Zee-gebied onzeker
De grote onzekere factor blijft het aanbod van tarwe uit het Zwarte Zee-gebied. “Rusland heeft een goede oogst achter de rug en heeft graan te exporteren. Het Kremlin heeft daarmee een instrument in handen om te sturen op prijs. Oekraïne heeft verminderd toegang tot de wereldmarkt en voert relatief veel graan uit via de Europese Unie, wat de Europese prijzen dempt.
De verleiding is groot je te laten leiden door dagkoersen en te kopen op die momenten dat de koers laag is. Markettiming wordt dat genoemd. Pieken en dalen laten zich alleen moeilijk voorspellen en als je gekocht hebt is, zit daar niet de garantie op dat de prijs niet verder daalt. Onderdeel van een goed risicomanagement is dan ook spreiden. Knip bijvoorbeeld het jaar op in blokken waarin je een vooraf bepaald volume vastlegt. Zowel in dure als goedkopere periodes ben je dan een koper. Binnen zo een blok mik je natuurlijk wel op de laagste prijs bijvoorbeeld op basis van informatie uit technische of fundamentele analyses. Je voorkomt met een dergelijke strategie dat alle eieren in hetzelfde mandje liggen, met alle gevolgen van dien als het mis gaat.”
Hoe gaan marktanalisten te werk?
De marktanalisten van Foodbusiness krijgen regelmatig de vraag wat de prijs van een product gaat doen. Jurphaas Lugtenburg: “Helaas hebben ook wij geen glazen bol, waarin we de marktontwikkelingen voor ons zien. Het prijsverloop voor de korte termijn inschatten, wordt wel gedaan in de vorm van technische analyses die wij ook faciliteren. Aan de hand van het koersverloop wordt dan de trend berekend. Dit is echter vooral een hulpmiddel voor grote partijen die zelf dekking zoeken op de termijnmarkt.
Wij richten ons meer op de fundamentele analyse. Dat is niets anders dan het verzamelen van relevante informatie en dat vertalen naar de praktijk. Dat klinkt makkelijk, maar is in werkelijkheid verdraaid lastig. Er zijn een aantal vaste waardes waar fundamenteel analisten zich op baseren. Van satellietdata over de groei van gewassen, tot exportdata en van de newswires van de gerenommeerde persbureaus tot informanten in de handel. Uit al die informatie destilleren wij marktupdates.”
Wouter Baan (l), marktspecialist zuivel, Jurphaas Lugtenburg (m), marktspecialist granen en Jesse Torringa (r), marktspecialist suiker bij Foodbusiness.nl.
De marktanalisten van Foodbusiness krijgen regelmatig de vraag wat de prijs van een product gaat doen. Jurphaas Lugtenburg: “Helaas hebben ook wij geen glazen bol, waarin we de marktontwikkelingen voor ons zien. Het prijsverloop voor de korte termijn inschatten, wordt wel gedaan in de vorm van technische analyses die wij ook faciliteren. Aan de hand van het koersverloop wordt dan de trend berekend. Dit is echter vooral een hulpmiddel voor grote partijen die zelf dekking zoeken op de termijnmarkt.
Wij richten ons meer op de fundamentele analyse. Dat is niets anders dan het verzamelen van relevante informatie en dat vertalen naar de praktijk. Dat klinkt makkelijk, maar is in werkelijkheid verdraaid lastig. Er zijn een aantal vaste waardes waar fundamenteel analisten zich op baseren. Van satellietdata over de groei van gewassen, tot exportdata en van de newswires van de gerenommeerde persbureaus tot informanten in de handel. Uit al die informatie destilleren wij marktupdates.”
Wouter Baan (l), marktspecialist zuivel, Jurphaas Lugtenburg (m), marktspecialist granen en Jesse Torringa (r), marktspecialist suiker bij Foodbusiness.nl.
Zorgen over beschikbaarheid suiker nog niet voorbij
Veel grondstoffen zijn de afgelopen jaren fors in prijs gestegen, waarvan een groot deel inmiddels alweer is gedaald zoals aardgas en granen. Suiker daarentegen bleef de afgelopen maanden oplopen in prijs en lag deze zomer gemiddeld 80 procent hoger in Europa dan in de zomer van 2022. Een tekort van de zoetstof in Europa en disbalans van de grondstoffenmarkt liggen daaraan ten grondslag.
“De suikermarkt in Europa raakte behoorlijk verhit het afgelopen jaar door een lager aanbod van suikerbieten”, legt Jesse Torringa, marktspecialist suiker bij Foodbusiness.nl, uit. “Daardoor ontstond een tekort. Hoewel Europa al jaren suiker importeert uit andere werelddelen, moest de import het afgelopen jaar flink worden opschroeft om aan de vraag te voldoen. Op de wereldmarkt is echter dezelfde tendens als in Europa: er is meer vraag dan aanbod, waardoor de mondiale suikerprijzen ook het dubbele zijn van het langjarig gemiddelde. Vooral het aanbod in werelddelen die rietsuiker produceren – zoals India en Thailand – is lager dan verwacht. In deze gebieden valt de opbrengst van suikerriet tegen, waardoor er restricties worden gesteld aan de export. Normaal voorzien deze landen juist andere landen van suiker.”
Volgens Torringa zijn de wildste prijsstijgingen nu voorbij, maar dat betekent niet dat de verhouding tussen vraag en aanbod weer in balans is. “In Europa wordt dit jaar weliswaar een hogere suikerproductie verwacht dan in 2022 en dat moet de markt wat verlichten, maar import op de ‘dure’ wereldmarkt blijft nodig om aan de Europese suikerconsumptie te voldoen. Daarnaast zijn er afgelopen zomer nieuwe afspraken gemaakt tussen suikerproducenten en kopers over de suikercontractprijzen. Die vallen een stuk hoger uit en deze prijzen worden ongetwijfeld doorberekend naar de andere schakels in de suikerketen.”
Veel grondstoffen zijn de afgelopen jaren fors in prijs gestegen, waarvan een groot deel inmiddels alweer is gedaald zoals aardgas en granen. Suiker daarentegen bleef de afgelopen maanden oplopen in prijs en lag deze zomer gemiddeld 80 procent hoger in Europa dan in de zomer van 2022. Een tekort van de zoetstof in Europa en disbalans van de grondstoffenmarkt liggen daaraan ten grondslag.
“De suikermarkt in Europa raakte behoorlijk verhit het afgelopen jaar door een lager aanbod van suikerbieten”, legt Jesse Torringa, marktspecialist suiker bij Foodbusiness.nl, uit. “Daardoor ontstond een tekort. Hoewel Europa al jaren suiker importeert uit andere werelddelen, moest de import het afgelopen jaar flink worden opschroeft om aan de vraag te voldoen. Op de wereldmarkt is echter dezelfde tendens als in Europa: er is meer vraag dan aanbod, waardoor de mondiale suikerprijzen ook het dubbele zijn van het langjarig gemiddelde. Vooral het aanbod in werelddelen die rietsuiker produceren – zoals India en Thailand – is lager dan verwacht. In deze gebieden valt de opbrengst van suikerriet tegen, waardoor er restricties worden gesteld aan de export. Normaal voorzien deze landen juist andere landen van suiker.”
Volgens Torringa zijn de wildste prijsstijgingen nu voorbij, maar dat betekent niet dat de verhouding tussen vraag en aanbod weer in balans is. “In Europa wordt dit jaar weliswaar een hogere suikerproductie verwacht dan in 2022 en dat moet de markt wat verlichten, maar import op de ‘dure’ wereldmarkt blijft nodig om aan de Europese suikerconsumptie te voldoen. Daarnaast zijn er afgelopen zomer nieuwe afspraken gemaakt tussen suikerproducenten en kopers over de suikercontractprijzen. Die vallen een stuk hoger uit en deze prijzen worden ongetwijfeld doorberekend naar de andere schakels in de suikerketen.”