Voedselbeleid in perspectief: standpunten van de rechtse partijen

Duurzaamheidsdoelen 

Net als de BBB²  streeft de VVD naar klimaatneutraliteit in 20501. Maar de VVD legt de nadruk op gezondheid en beschouwt duurzame voeding niet als synoniem voor gezondheid³. De BBB ziet daarentegen wel een sterke link tussen duurzame en gezonde voeding; het legt de nadruk op deze verbinding om zowel de gezondheid van Nederlanders als het milieu positief te beïnvloeden⁴. Net als de VVD en BBB steunt ook het NSC het Klimaatakkoord, maar deze partij focust zich op het verminderen van stikstofuitstoot tegen 2035 via sectorgebonden reductiedoelen⁵. In scherp contrast staat de PVV: die verzet zich tegen het Klimaatakkoord en benadrukt daarbij ook de afwijzing van een vleestaks⁶. 

Voedselkwaliteit en -omgeving

De partijen zien verschillende rollen weggelegd voor de overheid binnen de voedselomgeving. De PVV ziet de overheid vooral in de rol van voorlichter, zonder bepalende rol. Vanuit die rol vindt de PVV dus dat de overheid bijvoorbeeld ook geen vlees- of suikertaks kan opleggen. Bovendien wil de PVV een btw van 0% op voedingsmiddelen⁶. VVD en NSC daarentegen zien de overheid wèl in een bepalende rol. De VVD wil gezonde keuzes stimuleren door bindende afspraken te maken met producenten en supermarkten, het beschikbaar maken van gratis schoolmaaltijden, en gerichte maatregelen te introduceren voor risicogroepen¹. Het NSC pleit voor investeringen in het op jonge leeftijd beschikbaar maken van gezonde voeding, het verbieden van reclames die aanzetten tot ongezond eten en belastingen te heffen op suikerhoudende dranken⁵. De BBB richt zich op voorlichting op jonge leeftijd: zij willen graag duurzame lunches op basisscholen, specifiek voedselonderwijs en de promotie van gezonde keuzes in scholen en supermarkten².

Landbouwbeleid

Alle vier de partijen zijn het eens over het belang van boeren in Nederland en willen zich inzetten voor eerlijke prijzen voor de boeren¹²⁴⁵. Maar waar de PVV pleit voor het schrappen van stikstofregels⁶, vindt BBB dat de hele stikstofwet op de schop moet². Ook de VVD pleit voor een herziening van de stikstofwetgeving, maar blijft vasthouden aan de wettelijke halvering van de stikstofuitstoot in 2035. En het NSC wil een significante vermindering in stikstofuitstoot in 2035, wat de partij wil bereiken door een nieuw stikstofbeleid⁵.

Internationale samenwerking

De PVV pleit er – vanuit de gedachte van een soeverein Nederland – voor dat de voedselvoorziening in eigen land gehouden wordt⁶. De BBB daarentegen wil een actieve samenwerking binnen de NAVO en EU: de BBB ziet Nederland als voedsel- en voorraadschuur van het Westen, en ziet export dus als een essentiële noodzaak². Dat staat in sterk contrast met de PVV die het liefst een bindend referendum houdt over Nexit⁶. Ook NSC gaat de grens over: op EU-niveau streven zij naar strengere eisen voor dierenwelzijn, natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen en vermindering van antibioticagebruik. Hierbij verzetten ze zich tegen handelsverdragen die duurzaamheidsafspraken over voedsel ondermijnen⁵. De VVD ziet graag een focus op internationaal landbouwbeleid en kennisdeling, met een sterke positie voor de agrarische sector en voedingsindustrie¹. 

CONCLUSIE

Eigenlijk is alleen de PVV tegen het Klimaatakkoord en kiest het voor de beperkte rol van de overheid als voorlichter en niet als bepaler. Dat laatste bepaalt de positie van de partij op het gebied van het heffen van belastingen en het instellen van regels en regelingen. Zo wil het de stikstofregels schrappen, terwijl de andere partijen pleiten voor een herziening van die regels, en geeft PVV er de voorkeur aan dat op levensmiddelen 0% BTW wordt geheven.

Waar alle vier de partijen elkaar vinden is in het belang van de boeren. Concreet werkt zich dat alleen uit in een herziening of schrappen van de stikstofmaatregelen. Maar daar blijft het eigenlijk ook bij. Neem voorlichting en de voorziening van gezonde voeding: daar kiezen drie van de vier partijen ervoor om vooral jonge consumenten te stimuleren gezonder te eten, al gaat dat soms via verschillende oplossingen. De PVV focust zich op het verwijderen van BTW op voeding, wat vooral een kostenoplossing lijkt.

Je zou kunnen zeggen dat de NSC het meest idealistisch is in zijn doelen, dat de BBB hier in de buurt lijkt te zitten, maar meer kijkt vanuit diens primaire focus, de boer in Nederland. De VVD heeft duidelijk de focus op de impact van politieke besluiten op de economie. Maar alle drie deze partijen zien Nederland als een belangrijke internationale partner in de voedselvoorziening. De PVV heeft duidelijk een isolationistische visie, met een autonome, soevereine rol voor Nederland. Dat het streeft naar een Nexit ligt dan ook voor de hand.

Waar gaat dat toe leiden? Het lijkt erop dat VVD, NSC en BBB makkelijker met elkaar tot een vergelijk kunnen komen dan de PVV, terwijl die van de vier partijen toch het hoogste scoorde bij de verkiezingen. Deze coalitie gaat voor het aanpassen en soms verminderen van regels en van regelingen, maar wel met een duidelijke focus op het verbeteren van duurzaamheid en gezondheid, vooral via het instellen van nieuwe regelgeving en het stimuleren van economische mogelijkheden.

Referenties:

1. Volkspartij voor Vrijheid en Democratie. Verkiezingsprogramma VVD 2023 [Internet]. VVD. 2023 [cited Dec, 2023]. Available from: https://www.vvd.nl/standpunten/
2. BoerBurgerBeweging. Visie en Verkiezingsprogramma 2023-2027 [Internet]. BBB. 2023 [cited Dec, 2023]. Available from: https://boerburgerbeweging.nl/verkiezingsprogramma/
3. Voedingscentrum. Interview met de VVD [Internet]. Voedingscentrum. Available from: https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/verkiezingen-2023/interview-met-vvd.aspx 
4. Voedingscentrum. Interview met de BBB [Internet]. Voedingscentrum. Available from: https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/verkiezingen-2023/interview-met-bbb.aspx 
5. Nieuw Sociaal Contract. Verkiezingsprogramma [Internet]. Nieuw Sociaal Contract. 2023 [cited Dec, 2023]. Available from: https://partijnieuwsociaalcontract.nl/verkiezingsprogramma
6. Partij Voor de Vrijheid. PVV verkiezingsprogramma 2023 [Internet]. PVV. 2023 [cited Dec, 2023]. Available from: https://www.pvv.nl/verkiezingsprogramma.html