Recept: Slemp en Sneeuwballen

Sneeuwballen, foto Smulweb

Met Slemp en Sneeuwballen luiden we het oude jaar uit. De donkere Midwintermaanden waren van oudsher vol van mystiek, symboliek en vreedzame Kerstgebruiken.

Haver

In Limburg werden in de nacht vóór Kerst zakken met haver voor de paarden klaargelegd. Deze haver zou extra heilzaam zijn voor de paarden. In het Limburgse Beek legde men een flinke snee brood buiten zodat ‘de paus in Rome deze zal zegenen’. Op Eerste Kerstdag at elk familielid een hapje van deze snee brood om zo ook een stukje zegen te ontvangen.

Pratende koeien

In Twente en in de Achterhoek geloofde men dat de Kerstnacht 's nachts om 12 uur een magische periode was waarin koeien konden praten, putwater zou veranderen in wijn, bijen Gods lof zouden zingen en de appelbomen zouden bloeien.

• Gietijzeren bakvorm voor wikkelkind
• Kijken of al die magie ook daadwerkelijk plaatsvond, was echter niet aan te raden: een nieuwsgierige blik zou een onmiddellijke dood tot gevolg hebben!

Graankorrels, die in de Kerstnacht door de kieren van de zolder naar beneden zou vallen, werd 'reizend zoad' genoemd. De hoeveelheid zaad die op de grond viel, gaf aan of er in het nieuwe jaar al dan niet sprake zou zijn van een goede oogst.

Derk met de beer

In de Twentse en Gelderse Achterhoek zwierven figuren in stad en dorp rond om de bewoners schrik aan te jagen: Derk met de beer, Derk met de honden ook wel Beerneke van Galen genoemd. Hij zou rondrijden over de akkers en alles wat men buiten aan landbouwgereedschap had laten rondslingeren, vernielen. De hekken in de weide werden wijd open gezet om Derk vrije doortocht te verlenen.

Ook in het Graafschap Zutphen zou in de Kerstnacht ‘Derk met den beer’ rondgaan, waarmee een spook bedoeld werd dat op een wild varken rondreed. Ook hier verzamelde de boer zijn gereedschap en borg dit veilig op in de schuur zodat het niet vertrapt zou worden door het spook en zijn varken.

Dukatenkakker en wikkelkind

dukatenkakker, 1995. Gebakken door Fred Voskuil.

De dukatenkakker was niet alleen in Nederland maar ook in Duitsland en Frankrijk eeuwenlang een favoriet als Nieuwjaarskoek cq -brood. Het betrof een hurkende figuur die dukaten of munten poepte. Door dit brood

als geschenk te geven, wenste men de ontvanger financiële voorspoed en geluk.

In Roermond was het tot de Tweede Wereldoorlog traditie bij de geboorte van een kind of met Nieuwjaar aan vrienden en kennissen een wikkelkindje te geven. Het Roermondse wikkelkindbrood was bedekt met suiker.

Recept voor Slemp

Dit is een oud – Hollandse drank, die lange tijd op Nieuwjaarsdag werd geschonken in de Amsterdamse Schouwburg. Slemp werd gemaakt in een ketel waarin verschillende kruiden in een lapje werden gedaan, zoals saffraan, kruidnagel, foelie, kaneel en thee. Dit alles liet men trekken in hete melk.

Ingrediënten

• 1 l melk
• 2 theelepels thee
• 40 gram suiker
• Citroenschil

Slemp.

• Stukje pijpkaneel van 1 cm
• Snufje saffraan
• 2 kruidnagels
• 1 stukje foelie
• Zout
• Eventueel binden met 3 eidooiers

Kruiden in katoenen lapje doen, in de melk leggen en 1 uur laten trekken. Suiker toevoegen en binden.  

Sneeuwballen

Ingrediënten

• 200 g bloem
• 400 g water
• 140 g boter
• 6 eieren
• 4 dooiers

Werkwijze

• Op de bekende wijze een soezenbeslag maken
• Af laten koelen en daarna nog wat eieren er door roeren tot het beslag traag van de spatel loopt.
• Met een ijsknijper bolletjes in de frituur olie van ca 170 °C laten glijden.
• Licht bakken.
• Vullen met slagroom
• Bestuiven met poedersuiker.

Met dank aan Nederlands Bakkerijmuseum Het Warme Land

Kostprijsberekening voor Sneeuwballen

berekening door Flynth