De bijeenkomsten van het Genootschap voor de bakkerij stonden dit jaar in het teken van Grip op grondstoffen. Na graan en suiker was deze keer zuivel aan de beurt. “Van één product is de prijs nauwelijks te voorspellen en dat is boter.”

Geen betere plek om over (de toekomst van) zuivel te praten dan tussen de koeien. Gastheer van deze laatste bijeenkomst van het Genootschap rondom Grip op grondstoffen was Peter Gille die samen met zijn vrouw boerderij Het Lansingerland runt. Een modern melkveebedrijf met voer- en melkrobots en een digitaal systeem dat alles rondom de koeien tot in de puntjes bijhoudt en analyseert.

Ontwikkelingen zuivelmarkt

Ruud Krimpenfort, director dairy market intelligence van FrieslandCampina, werkt al dertig jaar in de wereld van zuivel en houdt wereldwijde ontwikkelingen in de zuivelmarkt in de gaten. En de gevolgen daarvan voor de boterprijs. Maar als hij één ding geleerd heeft van het volgen van de zuivelmarkt dan is het dit: “De boterprijs is nauwelijks te voorspellen.”

Hij legt uit hoe het systeem van vraag en aanbod normaalgesproken werkt: “Als de prijs hoog is, daalt de vraag. Soms stijgt daarbij ook nog de productie omdat producenten meer willen profiteren van de hoge prijs. Maar de vraag daalt dus de voorraad gaat omhoog en uiteindelijk daalt dan de prijs. Dan groeit de vraag en daalt de productie, wordt de voorraad minder en stijgt de prijs weer. Deze cyclus duurt in zuivel gemiddeld 3,5 jaar.” Hij geeft wel aan dat niet alle partijen op dezelfde manier reageren, zo wachten de Chinezen bijvoorbeeld heel lang, bijna totdat prijzen weer omhoog gaan.

Grootste aanbieders van zuivel op de wereld zijn India, de Europese Unie en de Verenigde Staten. Van die landen produceert India vooral voor de eigen markt, want de grootste exporterende mogendheden zijn de EU, de VS en Nieuw-Zeeland. In totaal wordt wereldwijd 700 miljoen ton koeienmelk geproduceerd waarvan slechts 8 procent wordt geëxporteerd.

De onzekerheid bij het voorspellen van melk- en daarmee boterprijzen komt omdat er nogal wat factoren zijn die het melkaanbod bepalen: koeien, melkprijs, boerenvertrouwen, voerkosten en schulden spelen intern een rol. En externe factoren zijn het weer, de politiek en dierziekten. “Als Trump iets roept of als in Nieuw-Zeeland in één dag al het grasland verbrandt, dan heeft dat direct invloed. Dat zijn dingen die we niet kunnen voorspellen” Daarbij wordt de vraag beïnvloedt door onder meer inkomen, belasting, bevolkingsgroei, olieprijzen, voorkeur media/sentiment, politiek en de zuivelprijzen zelf.

Verwaarding van melk: kindervoeding

Voor bedrijven in de melkverwerkende industrie zoals FrieslandCampina draait het om een zo hoog mogelijke verwaarding van de melk. Kindervoeding, merkkaas en condens levert het meeste op. Magere melkpoeder en boter het minst. “Wij vergelijken voortdurend melkaanbod met de vraag en schatten daarop de productie in voor de komende maand, drie maanden, achttien maanden en tien jaar.” Als markten een prijsdaling laten zien, wordt overgegaan op andere producten. “Want het belangrijkste blijft: melk moet van de vloer. Bij ons komt er elk uur een miljoen ton melk binnen en dat moet zo snel mogelijk verwerkt worden.”

Stijging in consumptie melkvet en boter

De laatste tijd stijgt bij de consumentenproducten het gebruik van melkvet (vooral room) het sterkst. Dat komt onder meer door grote ketens die overstap(t)en op melkvet in plaats van plantaardig vet. Nederlandse consumenten zijn meer boter gaan gebruiken laten cijfers van het CBS zien. Huishoudens besteedden in 2015 gemiddeld 19 euro aan boter. Gecorrigeerd voor inflatie is dit 4 euro meer dan in 1996. Aan margarine wordt juist minder uitgegeven dan toen: van (omgerekend) 43 euro in 1996 naar 29 euro twintig jaar later.

De prijs

De boterprijs lag tussen 2015-2019 gemiddeld op 4,12 euro. Nu kost boter € 3,49 euro. “Ik zeg niet de prijzen gaan stijgen of dalen. Ik weet wel dat de melkaanvoer in de wereld nauwelijks zal toenemen de komende tijd om allerlei redenen. Dus de vraag is: hoe lang wil u wachten?”

Meer over zuivel, zuivel en gezondheid, en de mogelijkheid van het vervangen van zuivel door plantaardige producten, staat in de komende editie van Bakkers in bedrijf. Bakkers in bedrijf 9-2019 ligt vrijdag 1 november op de  mat. Als u nu een abonnement afsluit, ontvangt u deze editie thuis.

Altijd op de hoogte blijven?