Vijf ideeën: zo ben je ondernemer én werkgever

28 januari 2020

Ondernemen is meer dan goed zijn in je vak, zoveel is iedereen wel duidelijk. En zeker als het draait om goede mensen binnen krijgen en binnen houden, sta je als bakker soms voor grote uitdagingen. Voor iedereen die door de bomen het bos niet meer ziet, hier vijf verschillende aanpakken om van te leren. En onthoud: “Het is geen rocket science. Het is gewoon: morgen beginnen.”

Verbindingen leggen, daar draait het allemaal om bij Marieke Dunselman, mede-eigenaar van Bakkerij Dunselman. De bakkerij werd Leerbedrijf van het jaar 2018 en steekt veel tijd en aandacht in de begeleiding van jonge mensen. “Sommigen zijn al heel stellig dat ze bakker willen worden, maar sommigen helemaal niet. Hoe maak je ze dan toch warm voor het vak? Door ze te omringen met enthousiaste mensen.” Uit het filmpje dat Dunselman liet maken voor  de verkiezing van het leerbedrijf, spreekt dan ook heel veel liefde voor het vak en voor de nieuwe generatie die ze binnen de bakkerij opleiden. “We leiden al bijna 160 jaar mensen op. Het hoort bij het vak om kennis door te geven”, vertelt Peter in het filmpje.

Koppelen aan jongste collega

Dunselman

Volgens Marieke Dunselman moet je een paar stappen zetten, wil je leerlingen enthousiast kunnen maken voor het vak. “We starten met een gesprek met mij, ik begeleid ze. Over het werk maar ook over henzelf en over mijzelf. Daarna krijgen ze een rondleiding van de chef brood of banket die ze alles laat zien. Van waar ze hun fiets neerzetten tot waar ze omkleden en waar het toilet is. Je moet zorgen voor een vertrouwde, veilige omgeving, want je moet niet vergeten dat het vaak de eerste keer is dat ze ergens gaan werken. Daarna koppelen we ze de eerste week aan onze jongste collega. Die weet zelf nog het beste hoe het was om nieuw te zijn en dat werkt heel goed.”

Vervolgens bespreekt de leerling zijn of haar doelen met de chef, zijn er tussentijdse toetsen en gesprekken en natuurlijk een evaluatie. “Maar belangrijker nog: we maken ze belangrijk. We hadden een keer een jongen die nog nooit een mandarijntje had gepeld omdat zijn ouders altijd voorgesneden fruit kochten. Dus dat hebben we hem geleerd en hem vervolgens de verantwoordelijkheid gegeven over de fruitdecoraties. Belangrijk maken en de leerlingen op dezelfde manier waarderen zoals je alle andere collega’s waardeert, dát is belangrijk.” Uiteindelijk levert het Dunselman veel op vindt Marieke. “We krijgen ook leerlingen met een rugzakje binnen en we hebben een dove jongen in dienst en het is mooi om te zien dat dat lukt. Want Peter en ik kunnen het allemaal wel heel graag willen, maar op de vloer moeten ze het doen.”

Het stappenplan voor jouw onderneming.

“Het is geen kwestie van rocket science, vooral van doen. En als je ermee aan de slag gaat, geeft het ook heel veel plezier weer terug.” Yolanda van der Niet,  HR-adviseur en coach en eigenaar van Nika Coaching (met een werkverleden in de bakkerij), maakt het heel praktisch: in zes stappen word je als ondernemer een goede werkgever. Maar: “Dit kun je als ondernemer alleen, als je zelf weet wie je bent als ondernemer, hoe ambitieus je bent en welke strategie jij voor de toekomst hebt.”  

  1. Weet waar de behoeften liggen. Start met een medewerkerstevredenheidsonderzoek, heel eenvoudig via internet gratis te maken. Sommige medewerkers durven niet alles zo maar hardop te zeggen, maar via zo’n onderzoek durven ze zich vaak wel uit te spreken. Voer voortgangs- en evaluatiegesprekken, vraag regelmatig: hoe gaat het met je, waar loop je tegenaan? Natuurlijk kost dat tijd, maar die tijd win je terug door de uitkomsten. Voer ook exitgesprekken op het moment dat iemand bij je weggaat, je leert ervan voor toekomstige medewerkers.
  2. Geef waardering – en dat is niet alleen het salaris, maar ook het “fijn dat je er bent”, of “We hebben vandaag een fantastische productie gedraaid met z’n allen”. Het lijkt zo eenvoudig, maar het is één van de eerste dingen die we vergeten: een compliment. Gezien worden, dat willen we allemaal, als mens, niet alleen als medewerker. En individueel en als team. En breng dat ook naar buiten, op sociale media.
  3. Zorg voor ontwikkeling (op werkgebied of persoonlijk). Ik kom bakkers tegen die zijn al 30 jaar niet meer naar school geweest. Als je eenmaal goed bent in je vak, dan blijf je dat doen, maar bijscholen stimuleert. Of misschien heeft iemand ondersteuning nodig bij persoonlijke ontwikkeling. Als ze bijvoorbeeld aan hun zelfvertrouwen kunnen werken, dan heb je daar als ondernemer ook profijt van.
  4. Wees flexibel. Dat is eigenlijk het meest lastige als je te maken hebt met productieproces en nachtwerken. Maar mensen van nu willen invloed hebben op de manier van werken. Willen hun werkzaamheden naar eigen inzichten inrichten. Wees bereid om te luisteren en mee te werken en denken aan de ontwikkeling van een ander. Dus zeg niet gelijk nee, je hebt flexibiliteit nodig voor de nieuwe generatie.
  5. Stimuleer trots. Vier successen groots en vooral breeduit. Daar word je zelf als ondernemer ook heel blij van. Bevorder de saamhorigheid en een positieve sfeer. Draag de toegevoegde waarde van het bedrijf uit. Zie Dunselman, je bent van toegevoegde waarde als bedrijf en daar draag je allemaal aan bij. En draag dat dus uit. Buurtfunctie, leerbedrijf, duurzaam, dat is waar mensen – medewerkers en klanten – zich aan willen verbinden. Laat tevreden klanten aan het woord.
  6. Wees maatschappelijk betrokken. Huur mensen in met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dat kan via gemeente of organisaties die daarvoor zijn. Onderhoudt een diversiteitsbeleid. Meng de groep, jong en oud, man en vrouw, verschillende culturen. Lever bijzondere inspanningen op het gebied van duurzaamheid.

Werven in een schaarse markt

kloosterboer

Kloosterboer Vlissingen B.V. is Leerbedrijf 2019 voor mbo-studenten van de provincie Zeeland in de sector MTLM (Mobiliteit, Transport, Logistiek, Maritiem). René Castel, opleidingscoördinator training en advies bij Kloosterboer, werd in 2017 Praktijkopleider van het jaar en is er duidelijk over: “Leerlingen zijn belangrijk, want 25 procent van onze 388 medewerkers komen uit stageplaatsen”. In zijn ogen doen middelbare scholen veel te weinig aan loopbaanoriëntatie en begeleiding. “Dus als wij op een Open Dag gaan staan van een mbo, dan gaan we niet om zieltjes te winnen, maar om die jongeren te helpen een bewuste keuze te maken. 24 procent van de eerstejaars in het mbo wisselt nog van opleiding, dus die hebben een verkeerde keuze gemaakt, zitten gedurende het jaar misschien wel te klieren in de klas, waardoor de docent weer minder aandacht kan besteden aan de kinderen die wel goed zitten. Kortom: als je ze daarbij kunt helpen heb je al heel wat gewonnen. Actief contact met de scholen vind ik dan ook hele belangrijk. En we gaan naar de diploma-uitreikingen van onze leerlingen. Dat zie je bijna nooit dat bedrijven dat doen, maar je bent een heel jaar bezig met zo’n leerling en dan ga je niet naar de diploma-uitreiking?”

Je moet je ook verdiepen in de jeugd, vindt Castel. “Ik zeg altijd: we moeten de jongeren leren omgaan met de ouderen, want andersom gaat bijna niet. Ik vraag altijd aan de leerlingen: wie heeft er een bijbaantje? En wie heeft er een eikel op z’n werk? Nou allemaal wel natuurlijk. Dan zijn ze soms terecht gewezen door zo iemand en dat voelt dan niet goed. Maar het komt vaak omdat ze iets gedaan hebben waarvan ze niet precies wisten hoe het moest, maar ze vragen het ook niet. Dat moet je weten van deze generatie. Dus wij leren ze er geen genoegen mee te nemen als een collega naar een gang van 200 meter lang wijst en zegt ‘leg daar maar neer’. Ze moeten doorvragen: waar, links of recht, voor of na de deur, enzovoorts.” Hij heeft tot slot nog een tip: “SBB geeft een gratis opleiding praktijkopleider, bij ons hebben ze allemaal dat diploma. Opleiden is een kunst hè. Je krijgt subsidie voor opleiden, maar 80 procent is opvoeden, daar krijg je helemaal niks voor.”

Werken met zij-instromers

Bakkerij Bosman is een moderne ambachtelijke brood- en banketbakkerij met zes winkels (in maart zeven) in Den Haag en omstreken. Het bedrijf heeft twee bakkerijen: in Rijswijk, waar het brood en banket wordt geproduceerd, en in Voorburg, waar het gebak wordt geproduceerd. Laurens Bosman: “Ik stuur vooral via budgetten, ieder kwartaal een gesprek met de teamleiders en twee keer per jaar een gesprek met de teamleiders en het winkelpersoneel. Dan gaan we vaak ook koken en eten met elkaar.” Over hoe hij de winkelmedewerkers motiveert is hij duidelijk: met bonussen. “Als je echt goed personeel hebt, een echt goede teamleidster in elke winkel, dan stijgt echt je omzet.”

Een paar maanden geleden zat hij echter opeens zonder broodbakkers. “Ik had er altijd vier, ik heb er drie nodig. Maar toen was ik er twee kwijt en één ging op vakantie. Ik ben zelf weer gaan bakken en ik heb zij-instromers binnengehaald via Indeed. In het begin huur ik ze in via payroll, want je begint toch met jongens die nooit met brood en in de nacht gewerkt hebben. Ik beloofde wel dat ze als het goed gaat na een half jaar een contract krijgen. Ik zag na twee weken al dat ik profijt van die jongens ging hebben. Ze komen uit de horeca, dat is toch wel prettig hoor. Ik heb wel meer manuren nu, dat is een nadeel. Maar ik heb ze wel vrij laag ingeschaald en iedere maand krijgen ze een iets hoger uurloon. Nu heb ik één broodbakker die er ’s nachts tussenin staat en ze kan aansturen. De deeghoek zijn we nu aan het verbouwen, die wordt helemaal computergestuurd zodat ik dan nog makkelijker kan werken met zij-instromers.” Bosman heeft wel een wens naar aanleiding van het werken met zij-instromers: “Ik zou willen dat de zij-instromers na een jaar arbeid via het Sociaal Fonds of zoiets een bijscholing zouden kunnen doen bij een ROC ofzo. Een aantal weken heel praktisch onderwijs. Dan zijn we ze een paar weken kwijt, maar dat is dan maar zo.”

Competenties én werkgeluk

Arjan Roodenrijs, ondernemer met Meesterbakker Roodenrijs en Horecabakkerij Roodenrijs voerde niet zo lang geleden een nieuw systeem in voor de persoonlijke ontwikkeling van zijn medewerkers. “We zijn eraan begonnen door de medewerkers zelf. We begonnen met maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen ons bedrijf en gingen bepalen welke doelstellingen daar voor ons bij hoorden. Daar kwamen twee dingen uit: medewerkersgeluk en het niet gebruiken, maar benutten van de wereld. We zijn op dat eerste punt begonnen met een enquête onder medewerkers (zie tip 1 van Yolanda van der Niet eerder in dit artikel). Daaruit bleek dat de manier waarop wij altijd onze gesprekken hielden volgens de medewerkers beter kon. Debora van Zee (Food2Future) adviseerde vervolgens gebruik te gaan maken van MyVip, een HR-systeem dat je naar eigen inzicht kunt inrichten en waar zowel de medewerker als personeelszaken of de teamleiders in kunnen voor het plannen van gesprekken en het invullen van formulieren. Dat systeem gaat niet alleen uit van de competentielijst, maar ook van het nastreven werkgeluk én dat het een tweerichtingsgesprek is. Als medewerker kun je ook je teamleider beoordelen. Natuurlijk waren de teamleiders er eerst wel een beetje huiverig voor, maar uiteindelijk blijkt dat met elkaar praten over wat je dagelijks bezighoudt eigenlijk alleen maar heel goed is. Want volgens mij is het nog steeds zo dat je gelukkig moet worden van je werk. Dit is nu ons systeem om voortgang te checken. We houden geen beoordelings- of doelengesprekken meer, we voeren twee keer per jaar voortgangsgesprekken. En voor dingen die niet een half jaar kunnen wachten, waarbij je bijvoorbeeld na zes weken wilt checken hoe het ermee staat, dan zet je dat erin en geeft het systeem vanzelf een seintje wanneer het tijd is voor opvolging van de afspraak. Dat ging in het verleden nog wel eens mis en dat zit nu ook in dit systeem.”

Medewerkers als ambassadeur

Bovenstaand artikel is een verslag van de eerste bijeenkomst van 2020 van het Genootschap voor de Bakkerij. Voor dit jaar heeft het Genootschap het thema ‘Samen’ vastgesteld, omdat partijen gezamenlijk moeten optrekken om als branche succesvol te zijn op de arbeidsmarkt. “De noodklok rondom het tekort aan opvolgers en medewerkers is al diverse malen geluid in onze sector. Ook het Genootschap voor de Bakkerij wil hieraan in het komende jaar op diverse manieren en verschillende momenten aandacht besteden.” De eerste bijeenkomst van 2020 van het Genootschap voor de Bakkerij stond maandag 27 januari in het teken van medewerkers. “Welke rol spelen zij binnen jouw bedrijf? Of binnen de sector? Hoe kunnen zij de bakkerijbranche als geheel of jouw bedrijf in het bijzonder onder een breder publiek en op uiteenlopende manieren presenteren als een aantrekkelijke werkomgeving? En welke rol speel jij zelf als werkgever in dit proces?”

De volgende bijeenkomst van het Genootschap is op 12 mei. Het Genootschap voor de Bakkerij is ook te vinden op Bakkersvak van 1 t/m 3 maart in Gorinchem.

Altijd op de hoogte blijven?