Met de voet op de rem

De drijvende kracht achter de Nederlandse economie is het midden- en kleinbedrijf. En toch gaat er in politiek en pers onevenredig veel aandacht uit naar de grotere ondernemingen. Terwijl juist ook kleinere ondernemingen economisch van belang zijn en voor samenhang in de maatschappij zorgen. Ze creëren werkgelegenheid, leiden medewerkers op, steunen lokale (sport)verengingen, maken eerlijke producten en leveren diensten dicht bij huis. Waar zouden we zijn zonder al die hardwerkende ‘kleinere’ ondernemers?

Corona zorgde voor een hernieuwde focus op de bedrijven dichtbij: lokale versspecialisten, zoals de (banket)bakker, slager, vishandelaar en de kaas- en groenteboer werden opeens gesteund. Net als vele andere mooie ambachten en kleinere lokale ondernemingen. Die steun was hartverwarmend, maar ook hard nodig. Velen van hen boerden immers al jarenlang achteruit.

De vraag is of die steun blijvend is. In rap tempo komen de files weer terug, ondanks de mogelijk­heid om hybride te werken. Vallen we terug ons oude patroon of gaan we met elkaar en met steun van de overheid zorgen voor een beter ondernemersklimaat in Nederland? Je zou zeggen dat we inmiddels het belang inzien van productie en kennis in eigen land. Want nog maar anderhalf jaar terug bleek er in Nederland geen mondkapje te verkrijgen. Panton, een ontwerpbureau voor de zorg, en Auping (de bekende bedden- en matrassenfabrikant) – beide uit Deventer – hebben samen met een aantal andere Nederlandse bedrijven de handen ineengeslagen en in no time gezorgd voor beschikbaarheid van gecertificeerde mondkapjes voor de zorg.

Op dit moment zien we de problemen wereld­wijd in rap tempo toenemen. Een van de belangrijkste obstakels is de groeiende, wereldwijde schaarste aan productiemiddelen en materialen. In het verleden was Europa een netto-exporteur van (chemische) basis­materialen. Nu zijn we een importeur en afhankelijk van producenten uit Azië, die eerst de eigen markt of die in de VS bevoorraden. Daarnaast is de logistiek totaal ontregeld. Veel basismaterialen moeten in bulkcontainers van Azië naar Europa. Maar die containers zijn er niet. De prijs voor het transport van één container uit Azië is daardoor geëxplodeerd. We zien dit terug in sterk oplopende prijzen voor bijvoorbeeld papierpulp, olie, staal, hout, zonnepanelen, fietsonderdelen, koffie, kaarsen, batterijen, computerchips enzovoort.

Daarnaast is er een groot tekort aan vakmensen; in de bakkerijsector, de horeca, de logistiek, de zorg en de techniek. Nooit eerder was de krapte op de arbeids­markt zo groot. Dat tekort aan mensen belemmert op termijn economisch herstel. Als je de mensen niet hebt, kun je als bedrijf niet leveren wat je zou willen en onderneem je noodgedwongen met de rem erop.

Als we willen dat de kleine en middenbedrijven een onderscheidende rol blijven spelen, zijn er grote veranderingen nodig. Zoals een laag btw-tarief voor arbeidsintensieve productie, een hogere arbeidsbeloning voor de vitale beroepen, een andere houding van banken bij financiering van nieuwe initiatieven, meer steun voor leren en opleiden in de praktijk, een betere aansluiting van het vakonderwijs op de praktijk, meer support voor innovatie en minder regeldruk. Het is tijd voor een nieuwe, blijvende focus op het midden- en kleinbedrijf!