‘Vroeger als individu, nu een teamprestatie’

Foto: Koos Groenewold

Hoe zijn jullie in het vak gerold?

Jan Willem Meijer: “Op mijn veertiende ging ik aan het werk in mijn vaders bakkerij in Groningen. Daarna wilde ik niets anders meer. Na de bakkersopleidingen in Groningen en Assen nam ik op 22-jarige leeftijd het familiebedrijf over. Mijn vrouw en ik hebben ruim dertig jaar twee winkels gehad.”
Eildert Kielman: “Eigenlijk wilde ik computerprogrammeur worden, maar mijn vader vond bakker een beter idee omdat ‘mensen altijd brood moeten eten’. Na de vakopleiding in Wageningen tipte een docent mij dat een bakker in Veendam zijn zaak wilde verkopen. Mijn vrouw en ik gingen erheen en binnen één middag was de koop rond. Ik was toen 21 jaar. Later openden we nog twee filialen en twee rijdende winkels.”

Wat trok jullie aan het bakkersvak?

Meijer: “Als bakker doe je elke dag opnieuw je best om mooie dingen te maken. Je ziet dezelfde dag resultaat, wat je direct verkoopt. Dat vind ik leuk.”
Kielman: “Het ondernemerschap vond ik eigenlijk veel leuker dan bakken. Ik wilde nieuwe producten ontwikkelen en dingen uitproberen, zoals een broodautomaat in de zaak. Wel genoot ik erg van bruidstaarten maken. Daarmee kon je mensen zó blij maken.”

Deden jullie vroeger zelf mee aan wedstrijden?

Kielman: “Vroeger deed je vaak al mee tijdens de vakopleiding. Ik ook. De Groninger en Friese Cursisten Vereniging (GCV en FCV, zie kader) organiseerden destijds vakwedstrijden. Mijn eerste inzending bestond uit een reepkoek aangezet met sukade en een krentenkoek. Toen ik mijn eigen bakkerij opende, bleef ik meedoen om op niveau te blijven.”
Meijer: “Je deed vaak ook mee omdat je wilde weten hoe bakkers uit je omgeving presteerden. Mijn eerste inzending, ook tijdens de vakopleiding, was een witbrood. In 1968 won ik met witbrood de ereprijs. Ik belde Radio Noord en kwam in de lokale krant. Prachtig was dat.”

Wanneer en waarom gingen jullie je inzetten voor Stichting BakkersVakWedstrijden?

Meijer: “Nadat ik in 2006 met pensioen ging, werd ik gevraagd penningmeester te worden van de GCV, die toen met de FCV de BakkersVakWedstrijden organiseerde. Een mooie manier om betrokken te blijven bij de branche.”
Kielman: “Begin jaren 90 werd ik voorzitter van de GCV. De eerste BakkersVakWedstrijden organiseerde ik vanuit die rol en in 2012 werd ik voorzitter van Stichting BakkersVakWedstrijden. Besturen is mijn hobby. Eerder was ik voorzitter van onder meer een businessclub betaald voetbal en een winkeliersvereniging. Het voorzitterschap heb ik met heel veel plezier gedaan. Nu ik met pensioen ben, geef ik het stokje graag door aan de jongere generatie.”

Hoe verliepen de BakkersVakWedstrijden toen jullie er net bij waren?

Meijer: “Ik herinner mij nog goed de spanning tijdens de uitslagen. Zodra de zaal open ging, vloog je naar de producten, vooral om te kijken hoe bakkers uit jouw omgeving scoorden.”
Kielman knikt instemmend: “Er was echt competitie. Met een eerste prijs belde je de krant. Dat deed je niet met een tweede prijs. Met een derde prijs of ‘eervolle vermelding’ wilde je helemaal niet worden gezien. Bakkers gristen dan vaak de kaartjes van hun producten.”

Zijn er grote verschillen met de wedstrijden van nu?

Kielman: “Vroeger deed bijna elke bakker mee, nu niet meer. Je wilde jouw kwaliteit blijven meten aan die van andere bakkers. Er waren ook meer uitschieters in kwaliteit. We zagen brood dat zó slecht was, dat je je afvroeg hoe ze het konden maken. Dat zien we nu gelukkig bijna niet meer.”
Meijer: “Als je door de mand viel, werd er wel veel van geleerd. Dan deed je er alles aan om het volgend jaar beter te doen. Het niveau van de deelnemers is door de jaren heen zeker gestegen. Dat komt ook door een betere temperatuurcontrole in de bakkerij. De machines zijn beter en mixen zijn stabieler.”

Kielman: “Het aantal categorieën is zeker gehalveerd, doordat minder bakkers deelnamen. Bij de eerste BakkersVakWedstrijden keurden tachtig juryleden 3.500 producten. Nu zijn er veertig juryleden en 1.350 producten. Het enthousiasme van de deelnemers is zeker niet minder geworden. Als een bakker vroeger won, sjokte hij vaak alleen naar voren om de beker in ontvangst te nemen. Nu is winnen veel vaker een teamprestatie van de bakker en zijn medewerkers. Als ze winnen, springen ze samen een gat in de lucht.”

Hoe kijken jullie naar de vernieuwde opzet van de BakkersVakWedstrijden?

Kielman: “De nieuwe opzet is voor elke bakker een heel goede reden om mee te doen. De titel Nederlands Kampioen geeft de BakkersVakWedstrijden een boost en een meer landelijke uitstraling. Ook is het goed dat de categorieën niet meer uit tien klassen bestaan, dat was te veel.”
Meijer: “De titel Nederlands Kampioen geeft enorm veel uitstraling aan je zaak. Zoek vooral ook zelf de media op als je wint.”

Hoe hebben jullie de branche zien veranderen?

Kielman: “Vroeger moest je een goede bakker zijn, nu vooral een goede ondernemer. Dat is eigenlijk veel belangrijker geworden. Het aantal ambachtelijke bakkers is flink gedaald. Bakkers die over zijn, hebben vaak een regiofunctie met meerdere winkels.”
Meijer: “De bakkers die er nu nog zijn, zijn wel echt goed. Dat moet ook, anders kun je je niet onderscheiden van de supermarkt.”

Wat is er niet veranderd?

Meijer: “Eigenlijk is alles veranderd; de producten, de machines, de werktijden.”
Kielman: “Vakbekwame medewerkers in de winkel hebben, is en blijft heel belangrijk. Zij moeten klanten goed kunnen adviseren over wat er in een product zit en hoe het wordt gemaakt.”

Welke inzendingen staan jullie het meeste bij?

Kielman: “De siervakken vond ik het mooist. Cor van Wijngaarden maakte bijvoorbeeld grote Disney-figuren van gietwerk van suiker. Als Cor meedeed, won hij altijd. Bakker Harms uit Zuidlaren was in de jaren tachtig heel goed in cacaoschilderingen maken.”
Meijer: “Die duiker uit Leeuwarden was ook zo mooi: een figuur gemaakt van suiker en chocola in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Ik herinner mij ook nog goed dat bakkerij Braaksma uit Oenkerk de felbegeerde, oude wisselbeker voor beschuit won. En bakker Bolhuis was een heel fanatieke bakker, die al maanden van tevoren de juiste kwaliteit bloem selecteerde voor zijn inzendingen.”

Hoe zien jullie de toekomst van het vak en de BakkersVakWedstrijden?

Kielman: “Een ambachtelijke bakker moet zich onderscheiden op kwaliteit en ondernemerschap. Meedoen aan de BakkersVakWedstrijden blijft een goede manier om bij te blijven. We begonnen ooit met tien sponsoren. Nu zijn er 21 sponsoren en 12 subsponsoren. Dankzij hen en een grote groep vrijwilligers kunnen we de BakkersVakWedstrijden elk jaar weer organiseren.”
Meijer: “Met de nieuwe opzet hopen we ook meer jongeren te enthousiasmeren om mee te doen. De jeugd is ontzettend belangrijk. Talent van het Jaar is misschien wel de belangrijkste categorie. Hiermee zorgen we hopelijk voor nieuwe aanwas voor de bakkerij.”