Recept voor Wilhelminakoekjes

17 april 2013

C-acaoschildering-van-koningin-Wilhelmina-190x300 Cacaoschildering van koningin Wilhelmina

Met het oog op 4 en 5 mei besteden we ditmaal aandacht aan koningin Wilhelmina. Tijdens de oorlogsjaren richtte bakker Boer zijn koekjes op de vijand. Zijn ‘Wilhelmientjes’ schoten de Duitsers in het verkeerde keelgat!

Wat doet een banketbakker in oorlogstijd? Hij richt zijn koekjes op de vijand. De Vlaardingse banketbakker Boer trof in 1940 doel. Hij belegerde de Duitse bezetter en moest zich verantwoorden bij de Sicherheitspolizei in Rotterdam.

Wilhelmientjes waren koekjes die door alle Vlaardingse bakkers werden gebakken. Het recept voor dit koekje stond al in 1936 in het boek ‘Klein gebak door een patissier’. De bedenker is echter niet bekend. Het product werd waarschijnlijk bedacht in 1898 toen – ter gelegenheid van het feit dat Wilhelmina tot koningin werd gekroond – tal van Wilhelminaproducten werden ontwikkeld.

Het was echter bakker Boer die met deze lekkernij de Duitse bezetter figuurlijk begon te bestoken. Op 26 juli 1940 had Boer namelijk een advertentie geplaatst in het Vlaardingse Advertentieblad voor het Wilhelmientje. Nu was de koningin net twee maanden eerder vanuit haar schuilkelder naast paleis Noordeinde naar Londen gevlucht. Had Boer in zijn advertentie de koekjes simpelweg aangeprezen, dan was er misschien niets aan de hand geweest. Maar zijn advertentie luidde als volgt:

‘Wat ook onzeker is. Een ding staat vast: Ons Wilhelmientje staat nog steeds BOVENAAN. Van alle soorten koekjes worden Wilhelmientjes het meest gevraagd. Zegt u dat niets? Probeert u ze ook eens, nog steeds 27½ cent per half pond. Let op! Volgende week vindt u de Nieuwe Soorten Boterkoekjes ONDERAAN in onze advertentie’.

Wat zegt Boer werkelijk? Ondanks de oorlog staat koningin Wilhelmina nog steeds bovenaan en de NSB, de Duitsgezinde nationaalsocialistische beweging, onderaan. Door de advertentie werd het razend druk in de winkel van bakker Boer. Klap op de vuurpijl was, dat verpleegsters van het Coolsingel Ziekenhuis uit Rotterdam met oranje strikken op hun schorten, naar Vlaardingen togen en demonstratief de koekjes voor de deur opaten. Dat werd de Duitse bezetter te gortig, ze grepen in.

Boer kwam er in eerste instantie licht vanaf, hij werd slechts ‘uitgekafferd’. Het advertentieblad had meer pech en mocht daarna niet meer verschijnen. Het blad had de opmaak van de tekst bedacht en  de woorden ‘Wilhelmientje’ en ‘NSB’ extra vet gedrukt.

De redactie had bovendien in de nabijheid van deze advertentie nog een andere advertentietekst geplaatst met als kop: ‘Laat- ie fijn zijn’, ofwel ‘Goed zo!’. Tot teleurstelling van de NSB’ers mocht Boer vooralsnog weer terug naar huis. Drie weken later werd de winkel alsnog een week gesloten. Daarna kwamen uit het hele land bestellingen voor de koekjes met speciaal gedrukt oranje etiket. Maar de grondstoffen raakten langzamerhand op en in het laatste oorlogsjaar sloot Boer de winkel.

Recept Wilhelminakoekjes

wilhelmientjes-300x199 Bron: http://www.dijkieskoek.nl

In het boek ‘Koekje’ van Jonah Freud (uitgeverij De Kookboekhandel, 2006) staat het recept van de Amsterdamse patissier Cees Holtkamp. Het recept is hier enigszins aangepast.

Ingrediënten

  • 220 gram zachte boter
  • 140 gram witte basterdsuiker
  • 4 gram zout
  • 1 ei
  • 6 gram bakpoeder
  • 350 gram Zeeuwse bloem

Bereiding:

Meng 220 gram zachte boter met 140 gram witte basterdsuiker, 4 gram zout en 1 losgeklopt ei. Kneed er 6 gram bakpoeder, gezeefd met 350 gram Zeeuwse bloem, door. Laat afgedekt een uur rusten in de koelkast. Leg bolletjes deeg ter grootte van een knikker met wat tussenruimte op een ingevette bakplaat. Sla de bolletjes plat tot de dikte van een euro. Bak ze in 15 minuten op 160 graden ºC. goudbruin.

Bron:

  • ‘Wilhelmientje: het koekje dat de Duitsers in het verkeerde keelgat schoot’ door Hilary Akers, artikel in: FD persoonlijk van 2009 jaargang 5 nr. 32 (magazine bij zaterdagkrant FD)

Met dank aan Nederlands Bakkerijmuseum Het Warme Landlogo bakkerijmuseum

Kostprijsberekening voor Wilhelminakoekjes

Met dank aan Flynth

grondstof gewicht in gram prijs per kg prijs per recept
Roomboter 2.200  € 4,00  € 8,80
witte basterd 1.400  € 1,13  € 1,58
zout 40  € 0,21  € 0,01
ei 500  € 2,18  € 1,09
bakpoeder 60  € 2,16  € 0,13
Zeeuwse bloem 3.500  € 0,67  € 2,35
prijs per recept  € 13,96
brutogewicht 7.700
verwerkings- + inbakverlies 10% 770
nettogewicht 6.930
gebakken gewicht per 100
uitkomst 69
grondstof kostprijs per stuk  € 0,20
directe arbeidsminuten halffabrikaat 0
directe arbeidsminuten per recept * 30
directe arbeidsminuten per stuk 0,4  € 0,48  € 0,21
totaal directe kosten per st.  € 0,41
opslag indirecte kosten 110%  € 0,45
 € 0,86
winstopslag 10%  € 0,09
 € 0,95
btw 6%  € 0,06
gecalculeerde prijs  € 1,00
verkoopprijs incl. btw  € 1,85
verkoopprijs excl. Btw  € 1,75
Bruto winst in €  € 1,54
Bruto winst in % 88,46%
verkoop per week 69
verkoop opbrengst per week excl. Btw  € 120,95
bruto winst in €. per week  € 106,99
directe arbeidsminuten * = minuten tot en met het bakken.

alleen de blauwe velden invullen.

Altijd op de hoogte blijven?