“Op 31 mei werkten we met het hele gezin in de winkel, om alles samen los te kunnen laten…” Zo kwam er in 1997 een einde aan drie generaties warme bakkers. Bartels bakkers, welteverstaan. Generaties van zeer hardwerkende mensen: mannen, vrouwen én kinderen. Want bakker ben je niet alleen. Die broodvezels zitten in het bloed van het nageslacht. En zijn het niet de vezels, dan is het wel de trots om het kind van de warme bakker te zijn. Zoals Bianca Bartels altijd trots is geweest. Tot de dag van vandaag. De bakkerij is er niet meer. Haar vader helaas ook niet. Maar met de geboorte van deze familiekroniek komen alle generaties en hun verhalen door haar weer tot leven.
Kopzorgen
Het verhaal begint in Purmerend en Heiloo, met Arnold en Anna Bartels, de overgrootouders van Bianca. Zij sprongen in 1903 in het diepe met de start van hun eigen zaak. Een van de belangrijkste redenen om voor het bakkersvak te kiezen was dat er, behalve de grondstoffen en een oven, niet veel meer voor nodig was dan bepaalde vaardigheden. Dus lage investeringen met een grote kans op winst, want brood at iedereen wel. En veel. Het is daarom zuur dat precies het tegenovergestelde mede ten grondslag lag aan de beslissing om te stoppen met de laatste zaak. In 1997 aten we met z’n allen veel minder brood, waren de investeringen door innovatie, maar meer nog door zeer knellende wet- en regelgeving, torenhoog. Dat zorgde voor veel kopzorgen.
De eerdere generaties hadden het fysiek vooral heel zwaar. Niet alleen omdat er nog niet overal machines voor waren, maar ook omdat de eerste winkels meer als distributiecentra fungeerden dan als winkels waar mensen naar toe kwamen. Ook dat is nu weer aan het draaien. Ruim een eeuw later laten we weer van alles thuisbezorgen. Alleen ging het toen te voet, met zware manden of kisten op de rug. Ongeveer zo’n kist die bezorgers nu achter op hun elektrische scooters hebben.
De Tweede Wereldoorlog
Het ondernemerschap en doorzettingsvermogen dat alle bakkers Bartels en hun families aan de dag legden is bewonderenswaardig. Zeker gedurende de Tweede Wereldoorlog. Voor Frans en Corrie, de grootouders van Bianca, ook geen gemakkelijke tijd. De vele beperkingen, spanningen en zelfs onteigening zijn zwaar om te verdragen. Je vraagt je af waar iemand de energie nog kan vinden om door te gaan, zelfs opnieuw te beginnen, na zoveel tegenslagen. Maar er werd ook toen onvermoeibaar naar mogelijkheden gezocht. Het bracht ze uiteindelijk naar Amsterdam. Een mooie nieuwe start, ondanks nieuwe spanningen. Relaties werden onderhouden (vitamine R) en reuring werd gemaakt. Want dat verkoopt altijd, werd al snel duidelijk. In de jaren na de oorlog werd er grif geadverteerd en regelmatig lekkers uitgedeeld.
De laatste generatie bakkers
De vernieuwingen die de laatste generatie, Frans en Willy, doorvoerde zijn ook weer ongekend. Frans wist al vroeg dat ‘bakker worden’ zijn roeping was. Vanaf zijn jongste jaren hielp hij in de bakkerij van z’n vader en, na het veel te vroege overlijden van zijn moeder, was hij er ook vaak te vinden. Zijn tomeloze energie helpt hem daar z’n leven lang bij.
En met banketbakkersdochter Willy aan zijn zijde gaat het, na de overname, helemaal als een speer. Hun investeringen in moderne apparatuur kent grote hoogten. In voor- en tegenspoed blijken zij een goed koppel. Ondanks ook weer veel gedoe, in de vorm van ‘oorlogsvoering’ door de buren. Een strijd die hen uiteindelijk deed besluiten de handdoek in de ring te gooien en te kiezen voor een vrijer leven, zonder eeuwig op de tijd te letten.
Brood op de plank leest fijn, de familieverbanden zijn duidelijk beschreven, de verhalen geven veel inzicht in zowel het ambacht, de historie, het ondernemerschap, de ‘vooruitgang’ en de emoties die op gezette tijden opspeelden. Er zijn vele foto’s in het boek opgenomen waarop dat te zien is, maar er zijn ook familiefoto’s, advertenties en natuurlijk foto’s van de winkels. Een mooie nalatenschap, die na veel onderzoek liefdevol in elkaar is gezet. De drie generaties bakkers en hun families staan nu zelf op de plank. Op de boekenplank wel te verstaan.
Prijs: €24,99 | ISBN: 9789046831083
Dit boek is te koop bij Libris of andere lokale boekhandels. Steun de boekhandel en koop lokaal!