Recept: Limburgse mutzen

In de carnavalstijd worden jaarlijks tienduizenden nonnevotten en worstenbroodjes verorberd. Maar van oudsher waren er nog tal van andere lekkernijen die tijdens dit feestgedruis de inwendige mens moesten versterken.

Vastenavond werd vroeger ook wel ‘Bacchusdag’ of ‘smuldag’ genoemd. Vlak voor het begin van de Vastentijd werd er nog even volop geschranst en gedronken. Uit de stadsrekeningen van Deventer (uit het jaar 1562) blijkt dat ook de lokale overheden hieraan volop meededen. Meester Carel de Kok leverde het stadsbestuur maar liefst 74 taarten en vladen en 20 dozijn koeken t.g.v. dit festijn.

Koetjes en krakelingen

In  Purmerend  en omstreken  werden  voor  Vastenavond  Hoornse broeders  gebakken , soms van  ingebakken spekrepen  voorzien. Ze werden ook wel ‘koetjes’ genoemd. Elders worden de kleine variant, de broedertjes of poffertjes gebakken.

Zowel in Nederland als in Duitse streken en in België speelde de krakeling van oudsher een rol en dan met name de zoute krakeling. En dan natuurlijk met een flinke pint bier. Bekend is het jaarlijkse festijn van het zogeheten ‘krakelingwerpen’ in het Belgische Geeraardsbergen. Manden vol worden van een heuvel afgeworpen waarna de aanwezigen – jong en oud – zich storten op het verzamelen van de knoopbroodjes.

Het bakken van pannenkoeken – al dan niet met spek – hoort in veel huishoudens eveneens bij Vastenavond. In Engeland sprak men daarom van ‘Pancakeday’ en in Vlaanderen kent men het gezegde: Hij heeft het zo druk als een pan op Vastenavond.

In Helmond werden een soort beschuitbollen gebakken van de beste kwaliteit tarwebloem. Deze werden warm gegeten, vaak met stroop. In Hilversum kenden men een soortgelijke variant: de schuitbollen.

In Weert bakten de bakkers de zogenoemde ‘lommerden’ maar het is ons niet bekend wat dit precies voor broodjes waren.

Vonkenringen en metworstbroodjes

Het vonken slaan was in het zuiden van ons land een vorm van carnavalsviering die was bedoeld om boze geesten te verjagen.

Men liet brandende raderen of hoepels van de heuvels afrollen of slingerde de hoepels door de lucht. Ter ondersteuning van de feestvreugde bakten de bakkers en huisvrouwen in deze streken vonkenringen.  Dit waren ronde koekjes die in smout werden gebakken.

Volgens de folklorist Nannings horen ook kontermans (?) en stroopbroodjes thuis in de rij van Carnavalshapjes. Fries Vastenavondbrood of Festeljoun Brea werd ook wel ‘Wittengut’ genoemd.  De Borculose Haspels waren driehoekige wittebroodjes met anijszaad erin gebakken.

In Boxmeer vierde men ‘Metworstdag’en werden volop metworstbroodjes gebakken. Alle bakkers in het dorp waren hierbij betrokken en bliezen de bakkershoorn ’s morgens al om 5 uur als teken dat de broodjes klaar waren.  Op deze dag streden de jongens uit het dorp te paard om de titel ‘Koning van de metworst’. De metworst als beloning voor de winnaar was soms 7 el lang.

Limburgse mutzen

Speciale Vastenavondtraktaties uit Limburg waren en zijn de mutzen en mutzenamandelen. Waarschijnlijk is dit vetgebak overgewaaid vanuit Duitsland. Het is een knapperig frituurgebak wat als vierkantje of amandelvormig uit een uitgerolde plak deeg gestoken wordt.

Ingrediënten:

Porties: 35

• 100 gr boter
• 60 gr suiker
• geraspte schil van 1 citroen
• 1 snufje zout
• 2 eieren
• 1-2 eetlepels rum
• 100 gr maïzena
• 250 gr bloem
• 1 theelepel bakpoeder
• 30 gr. gemalen amandelen (optioneel)
• olie of reuzel om te bakken
• Poedersuiker

Bereidingswijze:

Smelt de boter zachtjes op een laag vuur. Haal van het vuur, meng deze boter dan met de suiker, citroenschil, zout en eieren tot een luchtig geheel. Voeg de rum toe. Zeef de maïzena, de bloem en het bakpoeder door het eiermengsel. Roer tot een glad deeg en laat 20 minuten staan. Rol het deeg uit tot een plak van ca. 1 cm en snijd of steek in de gewenste vormen. Verhit de olie tot ca. 170ºC en leg hier de uitgestoken deegstukjes in. Zorg ervoor dat de pan niet te vol raakt. Bak ze aan beide kanten goudbruin en laat ze uitlekken op keukenpapier. Bestrooi ze met poedersuiker en serveer.

• Met dank aan Nederlands Bakkerijmuseum Het Warme Land

Kostprijsberekening voor Limburgse Mutzen (per 35 stuks)

berekening door Flynth