Mastellen voor de oogstperiode

Introductie

Sint Jacob of Sint Japik valt op 25 juli, de dag die van oudsher gezien werd als oogstdag. De oogst was overal ter wereld aanleiding tot symbolische rituelen en feestelijke maaltijden. Bestellen of mastellen werden niet alleen gegeten bij geboorten en begrafenissen maar ook tijdens oogstfeesten.

Laatste schoof

In veel streken laat de boer tijdens de oogst nog steeds een rij korenaren op de akkers staan. Hierin zou de korenmoeder of de godin Ceres zich verbergen. De laatste schoof werd elders versierd met strikken en linten en opgebonden in de vorm van een vrouw, bekend als ’t olle wief. Het ‘wief’ werd in optocht naar de boerderij gebracht waar de boer een traktatie of een maaltijd verzorgde. Soms werd ’t wief bewaard tot de volgende oogst, soms werd ze gedorst terwijl de maaiers er om heen dansten.

Versierde oogstwagen

Elders werden de laatste schoven in een versierde oogstwagen naar de hoeve gebracht. Een groene tak of zelfs een hele boom, versierd met aren en veelkleurige linten, werd op het dak van de korenschuur of op het huis van de boer gezet met het oog op het nieuwe oogstjaar. De kerk werd versierd met bosjes aren en voor het altaar legde men veld- en tuinvruchten neer. In Polen werd een jonge maagd een kroon uit gevlochten stro op het hoofd gezet. Door de burgemeester werd een levende haan erboven op geplaatst. Allen die aan de oogst hadden meegewerkt, trokken in processie door of rond het dorp. Kraaide de haan, dan werd dit beschouwd als een gunstig omen; ook de volgende oogst zou goed zijn.

Oogstbroden en - koeken

In Koudekerke in Zeeland bakte men van het nieuwe meel oogstkoeken die hartvormig waren; vijf harten vormden samen één geheel. In onder andere Goeree Overflakkee, Kloetinge, Walfaartsdijk en Willemstad bond men bossen ongedorste korenaren op het nieuwe oogstbrood. In Noord- Holland bakte men kleine wittebroodjes aan regels of schootjes om hiervan sop of pap te koken voor de veldarbeiders.

Bestel

De bestel, (in Vlaanderen mastel geheten), bakte men van oorsprong van gewone tarwebloem. Naderhand maakte men gebruik van beschuitbloem zonder eieren, maar wel met veel anijs om een krachtiger gebak te krijgen. De kruiden anijs en kummel dienden om boze vegetatiegeesten af te weren.

Recept voor bestellen

Ingrediënten:

• * 1000 gram bloem
• * ½ liter melk
• * 100 gram gist
• * 10 gram zout
• * 2 eieren
• * 120 gram beschuitgelei
• * 60 gram basterdsuiker

* 30 gram gemalen anijszaad

Werkwijze: 

Op de bekende wijze een zetsel maken, daarna het deeg goed afwerken. Het gerezen deeg afwegen tot stukken van 150 gram, die opgebold worden. Na korte rijs de bollen uitrollen tot strengels van ca. 25 cm. en de einden aan elkaar bevestigen zodat een ring ontstaat. Strijken met ei. Goed volgerezen bakken in matige oven. Daarna de bestellen in een flauwe oven nadrogen door ze om te leggen.

Kostenberekening