Introductie
Luilak was van oorsprong een heidens feest, dat in het teken stond van het sterven van de Germaanse winterdemon. Het latere christelijke pinksterfeest markeert immers het begin van de zomer, en de winterdemon moest worden uitgedreven door hem uitbundig te bespotten.
Dit zou de vruchtbaarheid van de aarde ten goede komen.
De bespotting kreeg concreet vorm doordat het gezinslid dat op de gevreesde dag het laatst opstond, uit bed werd gejaagd.
De ongelukkige werd onthaald op het spotlied'Luilak, beddenzak, staat om negen uren op. Negen uren, half tien, dan kan men de luilak zien' en werd flink getreiterd.
De 'luilak' was gedwongen zijn kwelgeesten te trakteren op luilakbollen, rijkelijk met stroop besmeerde feestbroodjes die vanaf een zeker moment in groepjes van acht werden gebakken.
Luilak wordt meestal gevierd op de zaterdag voor Pinksteren. De viering vindt vooral plaats in West-Friesland en enkele Hollandse plaatsen.
Recept luilakbollen
Ingrediënten:
- 400 gr bloem
- 20 à 25 gr verse gist
- 3 eetlepels basterdsuiker
- 2,5 dl voorverwarmde melk
- 3 theelepels citroenrasp
- zout naar keuze (2-8 gr)
| Bereiding | |
| Maak van de gist, 100 gram bloem, een halve eetlepel basterdsuiker en 1 deciliter melk een papje en laat dit een klein halfuur rijzen. Voeg vervolgens de andere ingrediënten toe en kneed het geheel tot een deeg. Laat dit circa een half uur rijzen. Kneed vervolgens het deeg door, maak er twee groepen van vier bolletjes van, en leg die naast elkaar op een ingevette of met bakpapier bedekte bakplaat. | Laat de bolletjes ruim een half uur rijzen en bak ze dan in een op 225 graden Celsius voorverwarmde oven in ongeveer 30 minuten gaar. Laat de luilakbollen afkoelen en eet ze vervolgens, om in de gewenste balorige luilaksfeer te raken, met veel stroop. |
Bron: 'Brood geen alledaagse kost'
Auteur: Guus Houtzager
Kostenberekening
| Grondstof | Gewicht in gr. | Prijs per kg. | Prijs per recept | ||
| Eiwitrijke bloem | 4000 | 0,65 | 2,60 | ||
| Basterdsuiker | 320 | 0,83 | 0,27 | ||
| Verse gist | 250 | 0,99 | 0,25 | ||
| Melk | 2400 | 0,80 | 1,92 | ||
| Citroenrasp | 80 | 2,02 | 0,16 | ||
| Zout | 60 | 0,20 | 0,01 | ||
| Appelstroop | 1200 | 2,50 | 3,00 | ||
| |
| Prijs per recept: | 8,21 | ||
| Bruto gewicht | 8310 | ||||
| Verwerkings- + inbakverlies 10% | 831 | ||||
| Netto gewicht | 7479 | ||||
| Gebakken gewicht per stuk | 100 | ||||
| Uitkomst | 120 | ||||
| Grondstof kostprijs per stuk | 0,07 | ||||
| Directe arbeidsminuten per recept* | 20 | ||||
| Directe arbeidsminuten per stuk | 0,2 | 0,51 | 0,09 | ||
| Totaal directe kosten per stuk | 0,15 | ||||
| Opslag indirecte kosten | 110% | 0,17 | |||
| 0,32 | |||||
| Winstopslag | 10% | 0,03 | |||
| 0,35 | |||||
| BTW | 6% | 0,02 | |||
| Gecalculeerde prijs | 0,38 | ||||
| Verkoopprijs incl. BTW | 0,80 | ||||
| Verkoopprijs excl. BTW | 0,75 | ||||
| Brutowinst in EURO | 0,69 | ||||
| Brutowinst in % | 90,94% | ||||
| Verkoop per week | 120 | ||||
| Verkoop opbrengst per week excl. BTW | 90,57 | ||||
| Brutowinst in EURO per week | 82,36 | ||||
| ------------------------------ (* minuten tot en met het bakken) |