Ieder jaar lopen in het weekeinde van Palmpasen duizenden kinderen trots te paraderen met hun haantjes en zwaantjes van brood, versierd met krentenoogjes, buxustakjes, slingers, noten en andere vruchten. Het feest kent zowel een heidense als een christelijke oorsprong en is deels een herinnering aan de vroegere Meiboomviering. Daarbij werd een versierde den (met ‘eeuwig’ groen) in optocht meegedragen als teken dat de zomer in aantocht was.
Broodhaantje
Het broodhaantje op de Palmpaasstok was vroeger een afweer tegen kwade geesten. Onder andere in Zeeland werden de Palmpaastakken ook ‘aremstokjes’ genoemd, een verbastering van ‘aen op stokje’ oftewel ‘een haan op een stokje’. In het noorden van ons land sprak men van ‘Palmhanies’. In Rotterdam werden de kinderen die een Palmpasenhaan droegen, getrakteerd op een Jan Hagelkoek.
De stok
De Palmpaasstok is een herinnering aan de oude Meiboom of kortweg ‘Mei’. De meiboom was bij voorkeur een ‘levende‘ boom zoals een den, een berk of een es. Hiervan werd de bast verwijderd of spiraalsgewijs geschild. Niet alleen omdat de stok daarmee mooi versierd werd maar ook omdat men geloofde dat boze geesten en heksen vlak onder de bast huisden.
De broodkrans
Er bestaan diverse namen voor de broodkrans: rad, wiel of krakeling. Het rad zou ook gezien kunnen worden als het zonnerad, een symbool dat we regelmatig in broodvorm terug vinden in Zweden. Het ronddragen van het symbool van de zon zou de komst van de zomer bevorderen.
In sommige streken werd overigens onderscheid gemaakt in vrouwelijke en mannelijke Palmpaasstokken: voor de jongens het broodhaantje, voor de meisjes het rad.
Groenversiering
Het versieren van de Palmpaasstok met groene takken was en is van belang gezien de verwijzing naar de komst van de lente en het terugkeren van de vruchtbaarheid van land en vee. ‘Eeuwig’ groene takken of vroeg uitlopende heesters waren en zijn daarom het meest geschikt als decoratie vooral ook vanwege hun anti- magische en anti – duivelse werking. Buxus is vooral populair als groenversiering. Ook werd wel vossenbes gebruikt of hulst en taxus.
- 1000 gram bloem
- 40 gram gist
- 20 gram zout
- 10 gram suiker
- 80 gram broodcrème
- 40 gram veredeld melkpoeder
- Ca. 510 gram water
Afweeggewicht:
- Palmpaashaantjes 3.000 gram per 30 stuks
- Palmpaaskrans 430 gram per stuk
- Kneedtijd 15 minuten/85 slagen per minuut
- Deegrijs 15 minuten
- Bolrijs 15 minuten
- Narijs 45 minuten (ca.)
Oventemperatuur 250 graden C.
- Baktijd 8-10-15 minuten
- Nabewerking geen
Palmpaashaantjes maken
De paashaantjes worden afgewogen op 100 gram deeg per stuk. Hiervoor wegen we stukken af voor de verdeel- opbolmachine. Achtereenvolgens vormen we daaruit de haantjes door het deegbolletje lang te rollen, de hals iets dunner dan de rest. De vormen worden op een bakplaat gezet, waarna het vogellichaam wordt platgedrukt. Nu tweemaal strijken met ei. Het oog wordt aangebracht door een krent in te drukken, terwijl de staart kan worden versierd door deze met een schaar in te knippen.
Van 60 grams bolletjes zijn op eenvoudige wijze vogeltjes te vormen. Rol het deegbolletje uit tot een lengte van ca. 20 cm. met aan een kant een verdikking voor het kopje. Het vogeltje wordt gevormd door een knoop van de deegstrengel te maken, waarvan het dikke einde tot kopje wordt, met een krent aan beide kanten als oog, terwijl het andere einde goed platgedrukt wordt en met een mesje de staartvorm wordt ingesneden. De broodjes tweemaal strijken met ei en na voldoende rijs vlug afbakken in acht minuten.
Palmpaaskrans
De palmpaaskrans maken we uit drie onderdelen, nl. eerst tweemaal een rechte drievlecht voor de spaken van het wiel en een langere drievlecht voor het wiel zelf. Het geheel kan ruim 400 gram wegen. We werken het wiel af door in het midden een platgeslagen eibolletje te leggen, dat dienst doet als wieldop. Het geheel wordt tweemaal netjes gestreken en na voldoende rijs tamelijk vlug afgebakken bij een temperatuur van ca. 230 graden C.
Met dank aan Nederlands Bakkerijmuseum Het Warme Land in Hattem
Kostprijsberekening Palmpaashaantjes
grondstof | gewicht in gram | prijs per kg | prijs per recept |
tarwebloem | 5.000 | € 0,55 | € 2,75 |
gist | 200 | € 0,99 | € 0,20 |
zout | 100 | € 0,25 | € 0,03 |
suiker | 50 | € 0,98 | € 0,05 |
broodcrème | 400 | € 2,62 | € 1,05 |
melkpoeder | 200 | € 4,19 | € 0,84 |
water | 2.050 | € 0,01 | € 0,02 |
eistrijksel | 500 | € 1,69 | € 0,85 |
€ - | € - | ||
prijs per recept | € 5,77 | ||
bruto gewicht | 8.500 | ||
verwerkings- + inbakverlies 1% | 850 | ||
netto gewicht | 7650 | ||
gebakken gewicht per stuk | 90 | ||
uitkomst | 85 | ||
grondstof kostprijs per stuk | € 0,07 | ||
directe arbeidsminuten per recept * | 40 | ||
directe arbeidsminuten per stuk | 0,5 | € 0,51 | € 0,24 |
totaal directe kosten per st. | € 0,31 | ||
opslag indirecte kossten | 110% | € 0,34 | |
€ 0,65 | |||
winstopslag | 10% | € 0,06 | |
€ 0,71 | |||
btw | 6% | € 0,04 | |
gecalculeerde prijs | € 0,75 | ||
verkoopprijs incl. btw | € 0,80 | ||
verkoopprijs excl. Btw | € 0,75 | ||
Bruto winst in €. | € 0,69 | ||
Bruto winst in % | 91,00% | ||
verkoop per week | 85 | ||
verkoop opbrengst per week excl. Btw | € 64,15 | ||
bruto winst in €. per week | € 58,38 | ||
directe arbeidsminuten * = | minuten tot en met het bakken. Alleen de blauwe velden invullen |