Kukelhanen en zonneraderen voor Palmpasen

28 maart 2012

Palmpasenhaantje Ieder jaar lopen in het weekeinde van Palmpasen duizenden kinderen trots te paraderen met hun haantjes en zwaantjes van brood, versierd met krentenoogjes, buxustakjes, slingers, noten en andere vruchten. Het feest kent zowel een heidense als een christelijke oorsprong en is deels een herinnering aan de vroegere Meiboomviering. Daarbij werd een versierde den (met ‘eeuwig’ groen) in optocht meegedragen als teken dat de zomer in aantocht was.

Broodhaantje

Het broodhaantje op de Palmpaasstok was vroeger een afweer tegen kwade geesten. Onder andere in Zeeland werden de Palmpaastakken ook ‘aremstokjes’ genoemd, een verbastering van ‘aen op stokje’ oftewel ‘een haan op een stokje’. In het noorden van ons land sprak men van ‘Palmhanies’. In Rotterdam werden de kinderen die een Palmpasenhaan droegen, getrakteerd op een Jan Hagelkoek.

De stok

De Palmpaasstok is een herinnering aan de oude Meiboom of kortweg ‘Mei’. De meiboom was bij voorkeur een ‘levende‘ boom zoals een den, een berk of een es. Hiervan werd de bast verwijderd of spiraalsgewijs geschild. Niet alleen omdat de stok daarmee mooi versierd werd maar ook omdat men geloofde dat boze geesten en heksen vlak onder de bast huisden.

De broodkrans

palmpasen rond 1958

Er bestaan diverse namen voor de broodkrans: rad, wiel of krakeling. Het rad zou ook gezien kunnen worden als het zonnerad, een symbool dat we regelmatig in broodvorm  terug vinden in Zweden. Het ronddragen van het symbool van de zon zou de komst van de zomer bevorderen.

In sommige streken werd overigens onderscheid gemaakt in vrouwelijke en mannelijke Palmpaasstokken: voor de jongens het broodhaantje, voor de meisjes het rad.

Groenversiering

Het versieren van de Palmpaasstok met groene takken was en is van belang gezien de verwijzing naar de komst van de lente en het terugkeren van de vruchtbaarheid van land en vee. ‘Eeuwig’ groene takken of vroeg uitlopende heesters waren en zijn daarom het meest geschikt als decoratie vooral ook vanwege hun anti- magische en anti – duivelse werking. Buxus is vooral populair als groenversiering. Ook werd wel vossenbes gebruikt of hulst en taxus.

Recepten Palmpaashaantjes palmpasen

  • 1000 gram bloem
  • 40 gram gist
  • 20 gram zout
  • 10 gram suiker
  • 80 gram broodcrème
  • 40 gram veredeld melkpoeder
  • Ca. 510 gram water

Afweeggewicht:

  • Palmpaashaantjes   3.000 gram per 30 stuks
  • Palmpaaskrans        430 gram per stuk
  • Kneedtijd                    15 minuten/85 slagen per minuut
  • Deegrijs                       15 minuten
  • Bolrijs                          15 minuten
  • Narijs                           45 minuten (ca.)

Oventemperatuur   250 graden C.

  • Baktijd                         8-10-15 minuten
  • Nabewerking             geen

Palmpaashaantjes maken

De paashaantjes worden afgewogen op 100 gram deeg per stuk. Hiervoor wegen we stukken af voor de verdeel- opbolmachine. Achtereenvolgens vormen we daaruit de haantjes door het deegbolletje lang te rollen, de hals iets dunner dan de rest. De vormen worden op een bakplaat gezet, waarna het vogellichaam wordt platgedrukt. Nu tweemaal strijken met ei. Het oog wordt aangebracht door een krent in te drukken, terwijl de staart kan worden versierd door deze met een schaar in te knippen.

Van 60 grams bolletjes zijn op eenvoudige wijze vogeltjes te vormen. Rol het deegbolletje uit tot een lengte van ca. 20 cm. met aan een kant een verdikking voor het kopje. Het vogeltje wordt gevormd door een knoop van de deegstrengel te maken, waarvan het dikke einde tot kopje wordt, met een krent aan beide kanten als oog, terwijl het andere einde goed platgedrukt wordt en met een mesje de staartvorm wordt ingesneden. De broodjes tweemaal strijken met ei en na voldoende rijs vlug afbakken in acht minuten.

Palmpaaskrans

De palmpaaskrans maken we uit drie onderdelen, nl. eerst tweemaal een rechte drievlecht voor de spaken van het wiel en een langere drievlecht voor het wiel zelf. Het geheel kan ruim 400 gram wegen. We werken het wiel af door in het midden een platgeslagen eibolletje te leggen, dat dienst doet als wieldop. Het geheel wordt tweemaal netjes gestreken en na voldoende rijs tamelijk vlug afgebakken bij een temperatuur van ca. 230 graden C.logo bakkerijmuseum

Met dank aan Nederlands Bakkerijmuseum Het Warme Land in Hattem

Kostprijsberekening Palmpaashaantjes

grondstof gewicht in gram prijs per kg prijs per recept
tarwebloem 5.000 € 0,55 € 2,75
gist 200 € 0,99 € 0,20
zout 100 € 0,25 € 0,03
suiker 50 € 0,98 € 0,05
broodcrème 400 € 2,62 € 1,05
melkpoeder 200 € 4,19 € 0,84
water 2.050 € 0,01 € 0,02
eistrijksel 500 € 1,69 € 0,85
€ - € -
prijs per recept € 5,77
bruto gewicht 8.500
verwerkings- + inbakverlies 1% 850
netto gewicht 7650
gebakken gewicht per stuk 90
uitkomst 85
grondstof kostprijs per stuk € 0,07
directe arbeidsminuten per recept * 40
directe arbeidsminuten per stuk 0,5 € 0,51 € 0,24
totaal directe kosten per st. € 0,31
opslag indirecte kossten 110% € 0,34
€ 0,65
winstopslag 10% € 0,06
€ 0,71
btw 6% € 0,04
gecalculeerde prijs € 0,75
verkoopprijs incl. btw € 0,80
verkoopprijs excl. Btw € 0,75
Bruto winst in €. € 0,69
Bruto winst in % 91,00%
verkoop per week 85
verkoop opbrengst per week excl. Btw € 64,15
bruto winst in €. per week € 58,38
directe arbeidsminuten * = minuten tot en met het bakken.

Alleen de blauwe velden invullen

Altijd op de hoogte blijven?